رویکرد برنامه ریزی کالبدی به امنیت محیط شهری

2-6-1)رویکرد برنامه ریزی کالبدی

در 1990 ولنتاین ادعا کرد که با "تسهیل ادراکی که از یک مکان فیزیکی وجود دارد وبطور غیر رسمی از طریق طراحی کنترلی می توان اطمینان زنان را برای بیرون رفتن از خانه هایشان افزایش داد"او ده استراتژی طراحی را پیشنهاد کرد که عموماً درباره موقعیت قابلیت دید بخصوص در ورودی ها، نورپردازی ،نقاشی دیوارها، پل های عبور پیاده ، کوچه ها و راه های زیرگذر ، منظرسازی ، توسعه کف سازی ها و کنج ها و زوایه می شد .

2-6-2)رویکرد برنامه ریزی اجتماعی

ولنتاین رویکردش را نسبت به محیط اجتماعی هم بسط داد و ذکرکرد: "زنان با حضور بالفعل و بالقوه دیگران احساس امنیت بیشتری می کنند ، زیرا آنها فکر می کنند که متخلفین با حضور و مداخله ناظران می ترسند ( حتی هنگامی که می دانند که شاهدان نمی توانند جلو رخ دادن جرمی را بگیرند )"در واقع درک یک زن از امنیت بطور قوی با اینکه چگونه او در ارتباط با هر دو نوع محیط فیزیکی واجتماعی اطرافش احساس راحتی می کند وآنها را چگونه می شناسد ، ارتباط دارد. در نتیجه می توان گفت ارتباطات اجتماعی در یک فضا وگروهایی که آن فضا را از نظر اجتماعی کنترل می کنند اثر مهم تری در اینکه یک زن در آن فضا احساس امنیت بکند دارند تا طراحی آن . اما سیاست های کاربری زمین و حمل ونقل شهری ونظایر آن ،بر سطح استفاده از مکان های عمومی و طبیعت استفاده کنندگان تأثیر می گذارد و در نتیجه برنامه ریزی و طراحی شهری می تواند بر فرایند کنترل ومدیریت اجتماعی این فضاها تأثیر بگذارد .(Bell.1998,19).

2-7) مفهوم سازی واستخراج شاخص های برنامه ریزی کالبدی ارتقای امنیت شهری

در فرایند مفهوم سازی ، که در واقع ساختن مفهومی انتزاعی برای فهمیدن یک امر واقعی است ،ابتدا مفهوم به ابعاد تقسیم شده است تا به راحتی قابل بررسی باشد ،سپس هر بعد به شاخصهای سازنده آن تفکیک شده است که خود دارای متغییرهایی می باشند و در پرسشنامه ای سؤالی متناظر با هریک از شاخصهای مورد بررسی مطرح گردیده است مدل تجربی ساخته شده برای سنجش امنیت ذهنی وعینی درک شده توسط زنان برهمین اساس والبته صرفاٌ در این پایان نامه از جنبه کالبدی و (نه بعد اجتماعی ) بررسی شده است در مرحله بعد از فرآیند تحلیل مفهوم با توجه به رویکرد مشارکتی مطرح شده ، شاخص ها در قالب سئوالات مرتبط در پرسشنامه تنظیم گردیده است و در محدوده محدوده ی مورد بررسی در این پروژه یعنی محدوده ی خیابان شورا و شریعتی تا خیابان آیت الله اشرفی در پاره شهر مرکزی ( پاره شهر 3 ) قرار می گیرد. پاره شهر 3 محدوده ی میانی شهر کرمانشاه را شامل می شود که محدوده ی مرکز شهر ، در داخل آن واقع است.

2-8) شاخص های در نظر گرفته شده برای سنجش بعد کالبدی ارتقای امنیت زنان در فضاهای شهری عبارتند از :

الف- کاربری ها وفعالیت های ناشی از آنها : امنیت یک فضا به کاربری های محاط کننده آن بستگی دارد و باید تدابیری برای کاهش اثرات منفی کاربری های خلوت ومتروک مشکل ساز هستند ، اندیشیده شود . ایده کاربری های مختلط که در طی دهه 1960 توسط جین جیکوب مطرح شد هنوز هم بخوبی در دانش طراحی نفوذ نکرده است .در این ایده از ساختن محیط هایی که زنان را در نظربگیرند بحث شده بود بطور کلی برخی از اصول کلی مطرح شده در این زمینه به شرح زیر می باشند :

-کاربری های طبقات هم کف باید فعال باشند ( منفعل و راکد نباشند وبرمحیط تأثیر گذار باشند ).

-توجه به تئوری چشم های خیابان واستفاده از نماهای فعال برای نظارت برفضاها وارتقاء امنیت آنها.

- نگهداری خوب ( تئوری پنجره های شکسته )، که اگر یک پنجره بشکند ، منجر می شودکه بقیه با سرعت بیشتری می شکنند و کلاً یک حرکت رو به زوال مارپیچی ایجاد می شود .برای نمونه در انگلستان ودر راستای ارتقاء امنیت در فضاهای عمومی شهر، سیاست کاربری های مختلط تشویق شدند و مخلوطی از مشاغل کوچک، خانه ها و اداره ها در مراکز شهری و ایجاد آپارتمان ها در طبقات بالای مغازه ها در طرح ها اعمال شدند. تا میزان فعالیت و بنابراین امنیت را افزایش بدهد.(www.dacorum,gov,uk,2004).

ب) امنیت تردد زنان :استفاده از حمل ونقل عمومی وغیر موتوری ، لازمه داشتن عدالت اجتماعی است وحق افراد است که با ایمنی کامل از خدمات عمومی برای تردد خود درون شهر استفاده کنند .نکته مهم این موضوع به ویژه با تأکید برمسائل مرتب برجنسیت دراین است که تحقیقات نشان داده است که زنان معمولاً بیشتر از اتوبوس استفاده می کنند ( گزارش لندن ،2005و51) .واژه تردد دراین مطالعه ، درمورد هرگونه عبور در قالب پیاده و سواره به کار برده شده است که در حالت سواره می تواند به دو صورت با خود دروی شخصی ویا وسایل حمل و نقل عمومی، و در صورت پیاده بودن شامل عابران پیاده و دوچرخه سوارها می گردد .تجارب امنیت زنان ( که به تردد آنان مربوط می شود )درمحیط های شهری متفاوت از مردان است ، زنان بطور ویژه یک نقشه در ذهنی با جزئیات بیشتر از نواحی مختلف شهر را که در آن احساس امنیت می کنند واز قسمت هایی که باید از آن اجتناب بورزند ، در ذهن می سازند .این چارچوب ذهنی ایجاد شده مبنای سنجش ، قضاوت و طراحی الگوی حرکت زنان از محیط های عمومی شهری می شود.نتایج یک تحقیقات در استرالیا نشان داده است که زنان به طور عموم از مواردی نظیر بیرون رفتن در شب ، موقعیت های ابتدایی و یا انتهایی در سفرهای حمل ونقل عمومی ،مثل منتظر ماندن در یک ایستگاه اتوبوس و یا پیاده روی از ایستگاه به سمت ماشین پارک شده ، استفاده از پارکینگ های مرکز شهر بویژه در شب وبویژه اگر طبقاتی باشند ، رانندگی تنها در شب فضاهای باز و حومه ای و زیرگذرها وکوچه های بن بست ،واهمه دارند ( Bell,1998:5).همچنین درتحقیقاتی که در راستای ارتقای امنیت زنان وتحلیل کلی اجتماعی آن در بریتیش کلمبیا در سال 1992در مقیاس کشور کانادا انجام شده است ، نشان داد که به طور عموم 60درصد از زنان کانادایی از به تنهایی پیاده روی کردن در محله و واحد همسایگی خود بعد از تاریک شده هوا می ترسند ،76درصد از منتظر ماندن برای استفاده از وسایل نقلیه عمومی بعد از تاریک شدن هوا هراس دارند و 83درصد از به تنهایی پیاده روی کردن به سمت در گاراژها و پارکینگ ها می ترسند. (www.feminst.com,2006).به عنوان یک تجربه بومی نیز در تحقیقی که در شهر مشهد و بر زنان 15سال به بالا با حجم نمونه 720نفر انجام شد .سنجش احساس امنیت زنان نسبت به امنیت محیط و خودشان مورد توجه قرار گرفت ( بررسی حوزه های نا امن محیط های عمومی شهری ).در این تحقیق ازتئوری های کنش متقابل نمادین درباره احساس وهمچنین ازنظریه پایگاه قدرت که به وسیله تئودور کمپر که از پیشگامان جامعه شنای احساسات است ، استفاده شد .دربخشی از این تحقیق به امنیت تردد زنان اشاره شده است در پاسخ گویی به پرسش امنیت فیزیکی زنان هنگام تردد از خیابان ها ، از میان 725پاسخگو ،461نفر ، یعنی6/63%خطر تصادف در هنگان عبور از خیابان ها را بالا دانسته اند . در مورد پیاده رو های شهری و مواظبت برای زمین نخوردن 5/63%از افراد حداقل یکبار زمین خورد ه اند که دلیل آن را ناهمواری های سطح پیاده روها می دانسته اند .همچنین در زمینه اجتماعی ، نتایج نشان داد که هرچه اعتماد به نفس زنان بیشتر بوده است ( خواه به دلیل شغل یا جایگاه اجتماعی )، احساس امنیت آنان در فضاهای تردد بیشتر بوده است و زنانی که روزانه وبه طور منظم به سطح شهر می آیند در مقایسه بادیگر زنان از آرامش خاطر و احساس امنیت بیشتر برخوردارند و خودیارترهستند ( زنجانی زاده اعزازی ،63،1381( البته ضروری است که زنان را به صورت شخصیت وهویت چندگانه ای بررسی کنیم ،بر طبق تحقیقات انجام شده به وسیله Nacavanvدر سال 1998 ، زنان در سنین مختلف از چیزهای متفاوتی در محیط های شهری می ترسند ، برای مثال دختران نوجوان از سفرهای با حمل ونقل عمومی در سطح شهر می ترسند ، اما زنان سالخورده تر این احساس را ندارند ( به نقل از Bell,1998:6).سرویس دهی منظم وسایل نقلیه عمومی وامنیت فضای ایستگاه ها و پایانه ها یکی از مؤلفه های اصلی جلب اعتماد عمومی به این نوع از حمل ونقل است .موارد مختلفی برای بهبود ضریب امنیت عمومی در مؤلفه های حمل ونقل شهری مطرح شده است که بر مسائلی تأکید دارند که نه تنها ابعاد فیزیکی بلکه ابعاد روانی استفاده از مؤلفه های حمل و نقل شهری را در بر می گیرد . استفاده از سرویس های شبانه بانوان که برای مثال نمونه موفق آن در قالب تاکسی های ویژه بانوان در شهر لندن استفاده می شوند و اعتماد بانوان را بخوبی جلب کرده اند و کاملاً سازماندهی شده و تحت کنترل هستند همچنین تأمین روشنایی ایستگاه ها در شب و استفاده از بدنه های شفاف برای آنها می تواند برافزایش استفاده از حمل ونقل عمومی تأثیر گذار باشد.(گزارش کنفرانس لندن،17:2005).

ج- خوانایی فضای شهری :خوانایی اصولا به درجه درک از یک فضا و وضوح آن برمی گردد واینکه فضای مورد نظر از یک الگوی منسجم برخوردار باشد .وقتی فضایی خوانا است به احساس راحتی وامنیت کمک می کند وبرعکس هنگامی که علائم راهنما وجود ندارد و فضا گیچ کننده است ، احساس امنیت از بین می رود .(Russ,2006:25).

د- مراقبت های طبیعی ومصنوعی :افزودن عصاره "چشم های خیابان"به برنامه ریزی و طراحی ، فرصت هایی را برای مراقبت های نامحسوس از مکان های رها شده که ممکن است جرم وجنایت در آنها رخ بدهد ،پدید می آورد .مردم وقتی در معرض دید هستند وبا صدایشان شنیده می شود ،احساس امنیت بیشتری دارند .(www.pps,2005). واین یک اصل کلی است که همه توسعه های جدید باید طوری طراحی شوند که فرصت هایی را برای مراقبت طبیعی افزایش بدهند .(Monahan,2006:83).استفاده از نماهای فعال یکی از عناصر اصلی مداخلات فیزیکی در جهت کنترل امنیت فضاهای عمومی شهری است .همچنین استفاده از ابزارهای مدرن نظارت نظیر دوربین مدار بسته (CCTV) به عنوان نمونه ای از پرکاربردترین ابزار رایج در سراسر جهان برای نیل به فضاهای امن بویژه درجاهایی که نظارت طبیعی امکان پذیر نیست مطرح است . در واقع این ابزار با ایجاد این حس که محیط تحت نظر است ضریب ایمنی محیط را بالا می برد .برای مثال در سال 1994 و درگلاسکو تعداد 32دوربین مدار بسته در مرکز شهر نصب شد و با این کار نرخ جرم در سال به میزان 9درصد کاهش یافت و بعلاوه تأثیر چشمگیری بر کاهش ترس از جرم داشت و البته در استفاده از این ابزار نگهداری و ابقاء آن امری مهم است (www.dacorum.gov.uk,2004).

[ بازدید : 67 ] [ امتیاز : 3 ] [ نظر شما : ]